Ёмон одамлар

Ризқимни териб юрибман яшаб,
Ҳеч кимга зиёним тегётгани йўқ.
Қайдан менга бунчалар ғазаб,
Кўргани кўз йўқ, отганичи, ўқ?

Ахир, уларни танимайман ҳам,
Йўлимда рўпара бўлмаган сира.
Мени ер қилмоқ уларга не ғам,
Шод бўлсам, таъблари бўларми хира?

Балки айбдорман, билиб ё билмай,
Кўнглини оғритиб қўйганим бордир?
Айтсалар бўлмасми, ғийбатим қилмай,
Кечирмоқ наҳотки, шунчалар оғир?!

Ўйласам, ҳаётнинг шуниси қизиқ,
Асли уларнинг ҳам борлиги яхши.
Умр- бир қоғозга тортилган чизиқ,
Ундайлар ана шу чизиқнинг нақши.

Дўстимдан, деб қабул қилсангиз,
Бир тилагим бор, айтаман сизга.
Мени йиқитишни мақсад билсангиз,
Сира ҳам етолманг муродингизга.

Рости

   Биласизларми нима? Мен ҳаммадан бошқачаман. Мақтаниш эмас бу. Шунчаки, ҳамма яхши ва мен ҳаммадан бошқачаман.
     Мен ёмонман. Кўнглимдан ўтаётганларини тузук тушунтирмайман-у, мени тушунишмагани кўнглимга ботади. Жудаям қизғанчиқман. Муаммоларимни ҳеч ким билан баҳам кўрмайман. Ҳеч кимга ҳеч нарса айт(ол)майман-у, менга таскин беришларини истайман. Худбинман. Ҳамма мени яхши кўришини хоҳлайман. Нега ёмон кўришади ахир?
    Яқинларимнинг (улар ростдан ҳам яқинларим) менга бўлган эътиборларига муносиб жавоб бера олмайман.  Бунинг учун мендан кўп хафа бўлишади. Виждоним қийналади, албатта. Лекин шунчалик ғурурлиманки, яна асл сабабни тушунтирмай, мендан хафа бўлмасликларини сўрайман. Қанийди, бир йўли бўлсаю ҳеч нарса айтмасам, лекин  мени тушуна бошлашса. Йўқ, яхшиси, қанийди, айтолсам...
     Ўзимни фақат эшитиш учун яралгандек ҳис қиламан. Менга муаммолари-ю, дардларини ишониб айтган, маслаҳат кутганлар кўп. Маслаҳат беришни ҳам қойиллатаман ўзи. Лекин ҳеч кимга ўзим хақимда гапиргим келмайди. Баъзан ёрилиб кетишимга оз қолади. Ўшанда кимгадир муаммоларим хақида гапирмоқчи бўламан. Энди оғиз жуфтласам, "Сенинг муаммоларинг билан унинг нима иши бор?", деган ўй келади.
     Баъзида менга берилган маслаҳатларни эшитиб, мен берган маслаҳатларга ҳам бошқалар амал қилмаслигига ишона бошлайман. Ростдан ҳам, четдан туриб маслаҳат беришдан осонроқ нима бор? Танаси бошқа дард билмас, дейишади. Ҳа, ҳамманинг танаси бир бўлса ҳам, менинг танам бошқа. Мен— бошқачаман. Бу мақтаниш эмас...
     Буларни ёзмасам бўлмасди. Рости, маза қилдим. Енгил тортдим. Энди бемалол хафа бўлишинглар мумкин.

Зулфиячи қизга уйланаман

Салом берсанг, алиги бор,
Яхшиликдан дараги бор,
Бирозгина эркалиги бор,
Зулфиячи қизга уйланаман!

Шеър ёзади бирам тўкис,
Мафтун қилар— фокус-мокус!
Бўлмасидан ёши ўттиз,
Зулфиячи қизга уйланаман!

Севимли мавзу— пахта,
Термаганлар дўзахда!
Ўйлаб ёзар, пишиқ-пухта,
Зулфиячи қизга уйланаман!

Ҳаёт— пахтадан иборат,
Пахта теринг, шудир ибодат,
Дуолари бўлар ижобат,
Зулфиячи қизга уйланаман!

Усиз ўтмас бирор тадбир,
Ҳамма ерда ҳозир-нозир,
Чаққон экан, эплар ахир,
Зулфиячи қизга уйланаман!

Хафа бўлманг, қилманг араз,
Сўзим— ўзингиз каби беғараз.
Хаёл суринг, қилинг фараз,
Зулфиячи қизга уйланаман!

Мендан бўлсин кўнглингиз тўқ,
Ўзингиздан қолар гап йўқ,
Рози бўлинг, қилмайман дўқ,
Зулфиячи, сизга уйланаман!

Янги ўқитувчи

     Мана, ниҳоят 3 кун олдин тайинланган янги ўқитувчининг дарси бугун. Ҳамма, ҳатто, "гитарист" лақабли Элёр ҳам ич-ичидан: "Қанақа ўқитувчи экан", деб ўйламоқда. Янги ўқитувчи хонага кириб, аввало, бор-йўқ қилиб олишдан бошлади ишини. Элёрнинг фамилияси энг охиридалигигами, гали келгунча мудраб қолибди.
     —Йўлдошев!
     —А? Ммм.. мен!
     —Яхши, энди бугунги, биринчи дарсни сизлар билан, хулқингиз, қобилиятларингиз-у, ўзлаштиришларингизга қўшиб танишиб олишдан бошлаймиз. Бунинг учун эса, "Бизнинг олийгоҳ" мавзусида қисқагина оғзаки суҳбат ўтказамиз.
      "Ҳамма қатори эканку", деб ўйлаган Элёрнинг энсаси қотиб, хиқиллаб кулиб юборди.
     —Қани, кимдан бошлаймиз? Йўлдошев! Нимадир кулгили туюлган бўлса ҳам, диққатингизни менга қаратишингизни сўрардим. Хўш, мавзу аниқ, бошланг, эшитамиз!
     Элёр бундай вазиятларга кўп бор тушган. Қандай қилиб чиқиб кетишни жуда яхши билади.
     —Бизнинг Олийгоҳимиз жуда ҳам ажойиб. Ўқитувчиларнинг ҳаммаси ўз ишининг усталари...
     Янги ўқитувчи Элёрнинг сўзларини диққат билан эшитиб ўтирибди.
     —Ўқув хоналари замонавий тарзда таъмирлаб, жиҳозланган. Ҳар йили таътил пайтида яна бир бора таъмирдан ўтказилади.
     —Мҳм... демак, таъмирлаш учун пул йиғиб турасизлар, шунақами?
     Элёр бундай саволни кутмаган бўлса-да, сўзини йўқотиб қўймади.
     —Йўқ, Муҳтарам Юртбошимизнинг шарофатлари билан таълим тизимига ажратилган маблағ...
     —Мавзудан четлашмай, давом этинг, демак бизнинг олийгоҳ...
      —...талабаларнинг таълим олишларига жуда катта эътибор берилади. Ўқув йили давомида давомат деярли юз фоиз, ўртача ўзлаштириш тўқсон фоиздан юқори эканлиги ҳам балки шунгадир.
     —Шошманг-шошманг, нима, сизларда пахта йўқми?
     Элёр ана энди росмана довдираб қолди.
     —Н-ним-ма дедингиз? Қанақа пахта?
     —Пахта теримига мажбурий сафарбар қилиш хақида айтяпман.
     Элёр негадир яқиндагина пахта териб қадоқ бўлган қўлларини яширди.
     —Сиз ёшлар бизнинг келажагимизсиз ахир! Нега энди ҳозирданоқ хатолар-у, камчиликларга кўз юмишни ўзлаштиряпсизлар? Сиз айтмасангиз ким айтади?! Унутманг, хақиқатни, ҳар қандай ҳолатда ҳам фақат хақиқатни гапириш— инсонийликнинг асосий белгиларидан!
     Элёр дув қизариб кетди. Қолган талабаларнинг ҳам ранглари ўзгариб қолган.
     —Йўлдошев! Гапирасизми, йўқми?!
     Элёр дик этиб ўрнидан турди.
     —Ҳа, мен... биз доимий равишда хоналарнинг таъмири учун пул йиғамиз. Айрим домлаларга ҳатто, шахсий эҳтиёжлари учун ҳам пул тўлашга тўғри келган. Ҳар ўқув йилида 1-2ойлик пахта теримига жўнатиламиз. У ерда...
     Элёр гапира туриб, курсдошларининг анграйган нигоҳларини сезиб қолди. Янги ўқитувчининг ранги оқариб кетган.
     —Бас қилинг! Нималар деб жавраётганингизни биласизми? Пахта— бизнинг бойлигимиз! Иккинчи эшитмай, ўтиринг жойингизга!
     Элёр ўзига келиб, жойига ўтирди ва ёнидаги курсдошига: "Уйғотиб қўйсанг ўласанми?", деб ғудуллаб қўйди...

Ҳаётга қайтиш

     Саъдулла ака уйда ёлғиз қолди. Аёли ва келинлари аллақайси қариндошининг тўйига, ўғиллари эса, ишга кетишган. Нафақа ёшига етган бўлса-да, ҳали ҳам нафақага чиқмай, ишлаб юрганди. Бугун дам олиш куни. Ўзини қандайдир ёлғиз ҳис қилди. Авваллари ҳам дам олиш кунлари уйда ёлғиз қолармиди, ўшанда ҳам ўзини шундай ҳис қилармиди, эслолмади. Кўнгли ғашланди-ю, негалигини ҳеч билолмади. Бирор иш қилсам, чалғирман, деб ўйлаб ҳовлига чиқди. Аксига олиб, келинлари ҳовлини чинни-чироқ қилиб йиғиштириб кетишибди.
     Ҳовлида маъносиз айланиб юриб, ҳовлидаги ўра ёнидан ўтаётганда ўра ичига бироз сув йиғилиб қолганини кўрди. "Иш топилди-я, шукр", деб хурсанд бўлганча, ўрани сувдан тозалашга киришди. Бир киши зўрға ичига тушадиган ўранинг ичига тушиб-чиқиб, челаклаб сувни ариққа таший бошлади. Охирги челак сувни олиб, ўранинг лабига қўйди ва ўзи чиқмоқчи бўлганда оёғи тойиб, ўра ичига орқаси билан жойлашиб қолди. Аввалига, довдираб қолди.  Қўл-оёғини қимирлатолмай, чиқишга роса беҳуда ҳаракат қилди. Бақириб ёрдам чақириб ҳам кўрди, қўшнилари овозини эшитишмади. Ҳозиргина сувдан тозаланган ўранинг бетон туби белини зирқиратиб оғрита бошлади.
     "Ажалим шу ўра ичида келиши пешонамда бор экан шекилли, боя кўнглим ғаш бўлгани бекорга эмас экан", деб ўйлаб, тақдирга тан бериб жимгина калима қайтариб ётди. Кўз ўнгидан бутун умри кино лентасидай ўта бошлади. Баъзи ишларини эслаб хотиржам бўлса, баъзи ишларини эслаб, чиқишга яна бир бора ҳаракат қилиб кўрди.
     2соатча ётганидан кейин, яшашдан зерика бошлаганини сезди. Негадир ҳали ҳам тирик.
   "Кичик набирамнинг суннат тўйини кўролмас эканман. Қизиқ, додам қанилар, деб хархаша қилармикин?"
     "Қўшнимда бироз қарзим бор эди. Ишқилиб, болаларим тўлаб рози қилишсин, қарз қиёматга қолмасин..."
     "Менда қарзи борларга қарздан кечганимни айтиб қўйсам қандай яхши бўларди-я. Пулни ўзим билан олиб кетармидим барибир..."
     Шу пайт телефон жиринглаб қолди. Саъдулла ака ўрнидан туриб, телефонга жавоб берди
     —Алло, Саъдулла ака, қарзимни кейинги ҳафта берсам бўладими? Бу ҳафта бир оз харажатли ишларим брр эди.
     — Ука, қарз олаётганда бунақа гап йўқ эдику? Мен ҳеч нимани билмайман, шу ҳафтадан қолмасин!
    Гўшакни тарс этиб қўйди-ю, ҳозиргина ўзи билмаган ҳолда чиқиб кетган ўрага қараб кулиб юборди.

Бу— ўша...

Уч минг ўн еттинчи йилнинг декабрь ойи,
Доктор эшигин қоқди хотин-эр.
Шифокор ўрнига ўрнашган кўйи,
Деди: —Нима гап, барин айтиб бер.

—Ёрдам бермасангиз бўлмайди сира,
Бормаган жойимиз қолмади ҳисоб.
Барининг ташхиси қандайдир хира,
Саволга олмадик аниқ бир жавоб.

—Ҳаяжонни босинг-у, оғирроқ бўлиб
Бир четдан сўзланг, муаммо неда?
Ҳаммасин айтинг, бир сафга солиб,
Ишонинг, ечимин топамиз тезда.

—Ўттизга кирган ўсмир боламиз
Қандайдир оғир дардга йўлиққан.
Нигоҳлари қаттиқ, ўткир боламиз
Билмадик, недандир қаттиқ толиққан.

Сўрасангиз, тайин йўқ гап-у сўзида,
Қаери оғришин ўзи ҳам билмас.
Маъно йўқ тошдай қотган кўзида
Қаттиқроқ туртмасак эътибор қилмас.

Элитган сари уларнинг ҳикоясини
Докторнинг юзини босди совуқ тер.
Тезроқ билсам-у, ниҳоясини,
Ишқилиб, кутганим бўлмасин, оҳ, дер.

—Ўғлингиз тўсатдан қаттиқ оҳ уриб,
Кўксини чангаллаб қолмасмиди ҳеч?
Тунлари ухлолмай инграниб чиқиб,
Кўзлари киртайиб қолмасмиди ҳеч?

—О, доктор, ҳудди шу аҳвол.
Сўрасангиз, ҳатто айтмас отини.
Бизни қўрқитманг, берайлик савол,
Ўғлимга не бўлган, айтинг ростини?

—Ўғлингиз йўлиққан ушбу оғир дард
Йўқолиб кетган, дея ўйлардим.
Икки мингинчи йиллардаёқ учрамай қўйган,
Билсам, аниғин сизга сўйлардим.

Тарихий, энг ноёб битикларда ҳам
Бу дарднинг келган фақат таърифи.
Давосин излаб тополмай ҳеч ҳам,
Ожиз қолган, ҳатто, жаҳон тарихи.

Бу дарднинг ягона яхши томони
Юқумли эмасдир, хавотир олманг.
Лекин касалликлар ичра ёмони—
Давоси йўғидир, хурсанд ҳам бўлманг.

Бизда ҳам бор шундай дардга чалинган,
Ҳамширамиз, бечора, аҳволи хароб.
Гўёки юраги юлиб олинган,
Савол бериб, тузук бир олмайсиз жавоб.

Эр-хотин баробар қаттиқ оҳ уриб,
Умидли кўзларин докторга тикди.
—Доктор, охирги умид, кўринг уриниб.
Хонага уларнинг ўғли ҳам кирди.

Ота-она ўғлининг қўлидан ушлаб,
Деярли судраб олиб киришди.
Бемалол ташхис қўйсин, деб ўйлаб,
Ташқарига бир зумга чиқиб туришди.

Доктор берган оддий бир савол,
Бечора йигитга етиб бормади.
Ўйланиб, тушунди, оғирдир аҳвол,
Умид сўндиришга ҳам кўнгли бормади.

Эр-хотин хонага қайтиб киришгач,
Уларга: "Ҳаракат қиламан", деди.
"Махсус даволаш курсин ўтамиз,
Хозирча ҳамширани чақирай", деди.

Чой олиб кирган ёш бир ҳамшира
Ўзга оламдан келгандек гўё.
Шу пайт ҳеч ким кутмаганида,
Йигит бошин кўтарди: тушми, ё рўё?!

Ҳамширага қараб юзи қизарди,
Қизнинг ҳам икки юзи лолазор.
Дунёдан қиммат бойлик топгандек,
Йигит: "Сизми?", деёлди базўр.

Ҳамшираҳам дунёни гўё унутиб,
Йигитнин бағрига отди ўзини.
Улар узоқ вақт бир-бирин қучиб,
Кўзлардан тушунгандек, айтган сўзини.

Доктор хитоб қилди жимликни бузиб:
—Табриклайман, сиз ҳам табрикланг!
Менимча, бу дарднинг давосин топдим!
Ўғлингиз бошини шу қиз-ла бирланг!

—Розимиз, барига розимиз, доктор!
Биз учун ўғлимиз соғайса бўлди!
Фақат айтинг, бу қандай дард ўзи,
Ҳамшира кирганда айтинг, не бўлди?

—Бу мен эришган энг катта ютуқ,
Қанча фахрлансам арзийди албат.
Бу— Ҳазрат Навоий, Шекспирларда
Таърифи келган ўша— Муҳаббат...

"Aduvvum-Mubiyn" (Ochiq dushman)

     Muborak Ramazon oyi. Barchamiz 11oy davomida qilgan gunohlarimiz yuvilishi, yangi tug'ilgan go'dakdek gunohsiz bo'lishimiz uchun ajoyib imkoniyat ustida turibmiz.
     "Kim Ramazon oyi ro'zasini ixlos bilan, savob umidida qoldirmay tutsa, o'tgan barcha gunohlari kechiriladi", mazmunida hadis bor. Bu imkoniyat bizga berilishining o'ziyoq aslida Allohning rahmati kengligidan dalolatdir. Bizning ochiq dushmanimiz Shaytoni la'inning kishanlanishi esa, bu imkoniyatdan foydalanishimiz uchun yana bir imkoniyatdir!
     Subhanalloh!
     Shaytonning bandi etilganini sezdingizmi hech, his qildingizmi?! Albatta, ko'zimizga ko'rinmagani uchun sezish mushkuldek tuyuladi. Ammo, yaxshilab e'tibor bersak, buni o'zimizda ko'rishimiz ham mumkin:
     ◆ Ertalab uydan chiqayotib, ba'zan esingizdan chiqib qoladigan "Bismillah"ni aytish esingizdan chiqmadimi?
     ◆ Odamlar bilan muloqot qilayotganingizda tilingiz g'iybat so'zlarni aytishdan bemalol tiyilyaptimi?
     ◆ Birov sizni bexos turtib ketsa, "hoy, falon-falon", deya haqorat qilmay, jimgina o'tib keta olyapsizmi?
     ◆ Savdo qilsangiz, halol qilishga urinyapsizmi?
     ◆ Baland ovozda gapirmaslikka harakat qilyapsizmi?
     ◆ Nomahram qiz-ayollarga ko'z tushganda ko'zingizni bemalol olib qocha olyapsizmi?
     ◆ Foydasi bo'lmagan narsani gapirmay qo'ydingizmi?
     ◆ Jahlingiz chiqqanda ro'zadorligingiz esga tushyapdimi?
     ◆ Ko'nglini og'ritgan, xafalashgan kishingizdan birinchi bo'lib uzr so'rashni xayoldan o'tkazyapsizmi?
     ◆ E'tibor bering-a, ko'proq nimani o'ylayapsiz, orzu-havas tashvishinimi, yoki ro'zangiz buzilmasdan iftorlikka yetib olishnimi?
     Boshqa oylarda bo'lganimizda aksini qilishimiz ko'proq ehtimolga yaqin bo'lgan bu misollar bizga Shaytonning zanjirband etilganini bildirmaydimi? Biz aslida shundaymiz, yil o'n ikki oy davomida shundayligimizcha qolishimiz ham mumkin. Hammasi o'z qo'limizda, zotan, shayton hech kimni qurol tirab majburlay olmaydi!
     Subhanalloh! Yana bir bor, cheksiz Subhanalloh-ki, bizga berilgan har bir imkoniyat uni bajarishimiz uchun qulayliklar bilan taqdim qilinyapti! Bizdan faqat "Labbay, Robbim!" deya bu imkoniyatlardan foydalanish qolyapti xolos. Keling, ochiq dushmanimiz kishanband etilganidan foydalanib qolaylik!
     Barchamizga Mohi Ramazondan gunohlardan poklangan holda chiqishimizni O'zi nasib etsin!
     Assalomu alaykum va rohmatullohu va barokatuh...

Tavakkul

    —Qizim, yo'q demagin. Yigit juda ham aqlli, esli-hushli ekan. Kelishgangina, topish-tutishi ham yaxshi.
     —Oyi, aytdimku, bo'lmaydi, deb. Men uchun xayrliga o'xshamayapdi. 3kecha istoxora namozini o'qib Allohdan so'radim, biror belgi ko'rganim yo'q.
     —Eeh, qizim-ey. Qanaqa belgi? Nimalar deyapsan o'zi? Sen bir uchrashib ko'r avval. Mayli, yoqmasa, yo'q deb yuboramiz.
     —Alloh men uchun xayrli qilmagan kishi bilan uchrashishimdan nima foyda, oyi? Yo'q deb yuboring, iltimos, bizni ham o'zlarini ham behuda qiynashmasin.
     Dilafruz bekorga bunday ishonch bilan gapirmasdi. Agar xayrli bo'lsa, Alloh belgi beradi, deb qattiq ishonardi. Bunday voqealar oldin ham ko'p bo'lgan: yangi uyga ko'chayotganlarida, hozirgi ishiga  joylashganida... umuman, u har bir ish oldidan Alloh bilan "maslahatlashish"ni kanda qilmasdi. Shu paytgacha noto'g'ri yo'lga tushib qolgani yo'q, bundan keyin ham adashmasligiga qattiq ixlos qilgandi.
                                ***
     —Qizim, kecha kelganlar sal oddiyroq oila ekan, o'g'illari oddiy usta, hunarmand. Birdaniga yo'q deb yuborish noqulay bo'ldi. Nima deysan?
     —3kundan keyin aytaman javobimni, oyi.
     —O'zimga sal yoqmayroq turibdida shu...
      Dilafruz indamadi. Shu kech odati bo'yicha ixlos bilan istixora namozini o'qib, astoydil duo qilib so'radi. O'rniga yotib, uxlab qolgunicha salovatlar aytib yotdi....
                                ***
     —Oyi, anavi hunarmand borku...o'shanga rozilik berib yuboravering...
     —Nimalar deyapsan? Qanday joylardan kelmadiya, sovchilar?! Oddiy hunarmandga beramizmi?
     —Oyi, men Allohga tavakkul qilib qo'yganman, U Zot O'ziga ishonganlarni tashlab qo'ymaydi!
                           ***
     To'y o'tdi. Kuyov bola rizqini halollab topadigan oddiy usta yigit edi. To'ylaridan keyin ishlari yurib keta boshladi, qisqa vaqtda qarzlaridan ham qutuldi. Onasi Dilafruzni o'zgacha ardoqlar, "qutlug'qadam kelinim", deya boshiga ko'tarardi. Vaqt o'tib, birin-ketin fazandlari ham dunyoga keldi. Dilafruz o'zini juda ham baxtli his qilardi. Namozlarida, duolarida, shukr qilishni kanda qilmasdi:
     "Allohim, O'zingga shukr, adashtirmading!"

Qasos. 5-qism.

     —Sulton, yigitlar huzuringga kirishni xohlashyabdi.
     Sulton hayron bo'lib, soatiga qaradi. Ish vaqti tugagan, allaqachon tarqalib bo'lgan bo'lishlari kerak edi bu vaqtda.
     —Tinchlikmikan? Kiraverishsin.
     Mardon bosh 4-5nafar yigit ichkariga kirishdi.
     —Tinchlikmi, Mardon? Nima bo'ldi, biror muammo bormi?
     —Tinchlik, aka. Bir narsani o'ylab o'yimizga yetolmayabmiz. Xurmatsizlik bo'lsa ham o'zingizdan bilishni xohladik.
     —Nega xurmatsizlik bo'larkan? Aka-uka emasmizmi? Nimani o'ylayabsizlar, bemalol gapiraveringlar.
     Mardon bir muddat tin olib aytadigan gaplarini xayoliga jamlab oldi-da, so'z boshladi.
     —Sulton aka, bilasiz, biz sizga har doim sodiq bo'lib kelganmiz, bizni og'ir kunlarimizda ish bilan ta'minlagansiz. Sizni akamizdek ko'ramiz. Shunday ekan, ukalaringizning odobdizliklarini to'g'ri tushunib, kechirasiz, degan umiddamiz.
     —Boshingni tik tut, Mardon. Hafagarchilik ham yo'q, odobsizlik ham. Bemalol davom etaver.
     —Aka, mana, Nozim akamlarning qasolarini oldik, ularning qotillarini yo'q qildik. Shunga ham 1haftadan oshdi. So'raydiganim, biz endi nima qilamiz? Bizning yo'limiz qaysi? Asosiy, yagona dushmanimizni yengdik. Endi-chi?
     Sulton o'ylanib, biroz jim turdi, keyin ularga tushuntira boshladi.
     —Ukalarim, nahotki, siz o'zingizni, hammamizni kichkina odam deb o'ylagan bo'lsangiz? Nahotki, bu ishlarga Nozimning qasosini olish uchungina kirdik, deb o'ylasangiz? To'g'ri, yashirmayman, Nozimning xunini olmasam bo'lmasdi. Uddalagandan keyin biroz xotirjam bo'lganim ham rost. Lekin bu ishlardan asosiy maqsadimiz Nozim uchungina emas, umuman, nohaq zulmga uchragan, nohaq qoni to'kilgan har bir vatandoshimiz uchun qasos olish edi! Nozim mening akamdek bo'lsa-da, uning o'rnida boshqa inson bo'lganida ham shu ishlarni qilardim. Endi bundan buyog'iga bizning ishimiz qiyinlashib, dushmanlarimiz ko'payib boraveradi. Oldin bizga katta dushmandek ko'ringan o'sha Shef deganlari ham aslida mayda chuvalchang ekanligini ko'rmadingizmi? Endi uni xo'rak qilib qarmoq tashlagan kattaroq ovchi bizga dushman bo'ldi. Unutmang, bizning o'zimiz uchun belgilab olgan yo'limiz bitta: Millatni, Vatanni har qanday qora kuchlardan himoya qilish va bu yo'ldan hech qachon bir qadam ham og'ilmaydi!
     Sulton shularni aytib, yigitlarga birma-bir qarab chiqdi.
     —Sulton aka, bizni kechiring, o'sha kungi mahkama operatsiyasini qilayotganda, militsiya nomidan ish qilayotganda ko'nglimizdan o'tgan shubha-yu gumonlar uchun kechiring!
     —Mana, tanlagan yo'limizni bilib oldinglar. Bundan keyingi shubhalar kechirilmaydi. Endi esa, uyingizga boring. Ertagacha!
     Yigitlar ketgach, Murod Sultonning qarshisiga kelib o'tirdi. Stakanga suv quyib, bir ho'plab olib Sultonga qaradi.
     —Bundan buyog'iga kechalari qo'riqchi qo'yishni yo'lga qo'ysak bo'larmidi? Har holda, endi oldingidek hammaga do'st emasmiz.
     —To'g'ri aytasan. Ertagayoq shuni tashkillashtir. Bugun mayli, yigitlarni ortga qaytarmay qo'ya qolaylik.
     —Bo'pti, unda men ham ketdim. Sen ham endi bu yerda tunashlarni yig'ishtirsang bo'lardi. Ketdik, uyinga tashlab qo'yaman.
     —Qo'yaver, chala qolgan ishlarim bor, o'shani bitiray, bo'lmasa, uyga borganim bilan ko'zimga uyqu kelmaydi baribir. Sen boraver, ertagacha.
     —O'zing bilasan. Mayli, ertagacha.
     Murod ketgach, Sulton xonalarga kirib, birma-bir aylanib chiqa boshladi. Eng oxirgi xonani ko'zdan kechirib chiqqan ham ediki, yo'lakdan nimaningdir chirsillagan ovozi eshitildi. Sulton tezda ovoz kelgan tarafga qaradi. Kimningdir sharpasi lip etib yo'lakdagi devorga biqinib oldi. U taraf qorong'u bo'lgani uchun faqat sharpa, u ham g'ira-shira ko'rinardi. Sulton belidan to'pponchasini chiqarib o'qladi va sekin o'sha tarafga yura boshladi. Negadir sharpa heh qayerga qochmas, go'yoki, Sultonni ko'rmayotgandek edi. Oralarida atigi bir necha qadam masofa qolganda orqadan, hovlining bu boshidan yana boyagidek chirsillagan tovush chiqdi. Aftidan, uning e'tiborini tortish uchun atayin allaqanday temir buyumni yerga tushirib yuborishardi. Sulton bu yerda qandaydir tuzoq borligini tushunib, o'sha tarafga o'q uzmoqchi bo'ldi. Nishonga olib, endigina tepkini bosmoqchi bo'lgandi, yonginasidagi boyagi notanish kimsa "Qurolingni tushir!", deb qoldi. Sulton qurolini u tarafga qaratdi.
     —Kimsan? Nima istab kelding makonimga?
     —Qurolni tushir. Senga ziyon yetkazishni xohlasak, quroling ham yordam bermaydi.
     Notanish kimsa shunday deb, qorong'ulik qa'ridan chiqib keldi.
     —Men bir mehmonman, mehmonni qurol bilan qarshi oladilarmi?!
     U shunday do'stona bir ohangda gapirdiki, Sulton beixtiyor to'pponchani tushirib, beliga joylab oldi.
     —Kimsan?
     —Bizni tanimaysan. Lekin bizning kattamiz seni tanishni xohlayabdi. Biz bir elchimiz.
     —Kattang kim? Nega meni tanigisi kelib qoldi?
     —Sen bizga tegishli bo'lgan odamni o'ldirding. Bizning buyrug'imiz bilan o'lgan odam uchun xun olding. Aslida, seni Sharifning ortidan tushganingdayoq yakson qilmoqchi edik. Kattamiz oxirigacha kuzatishni istadi. Sharifni qo'lga olish uchun amalga oshirgan operatsiyang sening biz bilan ishlashga loyiq ekanligingni ko'rsatdi.
     —Nozimni nega o'ldirtirdilaring?!
     —O'zi yashashni istamadi. Biz unga qayta-qayta imkon berdik. U hech biriga hatto, qarab ham qo'ymadi. Eski gaplarni unut. Biz sening odamingni o'ldirdik, sen esa bizning. Bizningcha, oramizda qarzdorlik qolmadi.
     —Nima istaysan?
     —Ko'p narsa emas. Shunchaki, bu yerlarning eng kattasi tarafda bo'l, deyabmiz.
     —Hech qachon zulmga sherik bo'lmayman! O'sha kattangga ham yetkaz, qo'lidan kelsa, jonimni olsin, ammo hech qachon bu maqsadiga yetolmaydi!
     —Axmoq ekansan! Sen bizga hech kim emassan. Sendek mard yigitning behuda o'lib ketishini istamagandik. Nachora, xohish o'zingda. Omon bo'l!
     U shunday deb, xotirjam qadamlar bilan yurib, asosiy darvozadan chiqib ketdi. Sultin hayron qolgani, u ketishi bilan uch yigit hovlining turli burchaklaridan chiqib, notanish kimsaning ortidan chiqib ketishdi.
     "Bular kim ekan? Shunchalik kuchlimi? Zo'r bo'lsa, o'ziga. Biz hech kimdan qo'rqmaymiz!"
     Sulton shularni o'ylab, telefonda Murodga  tezda ofisga yetib kelishini tayinladi. O'zi xonasiga kirib uni kuta boshladi. O'n-o'n besh daqiqalar chamasi vaqt o'tgach, xonaga Murod to'pponchasini qo'lida ushlagan holda kirib keldi. Sultonni ko'rib, "xudoga shukr", dedi-da, ro'parasiga o'tirdi.
     —Bu yerda nima bo'ldi? Hovlidan ikkita o'q topdim? Bizning o'qlardan emas. Kim keldi?
     —O'q ekanmi? Sezgandim o'zim ham.
     Sulton bo'lib o'tgan voqealarni unga so'zlab berdi. Murod uni tinglarkan, qoshlari chimirilib, yuzi jiddiy tortib borardi.
     —Ko'rinishi esingda bo'lsa, ayt, uni topaylik. Manzilini aniqlaylik.
     —Yo'q, menimcha, ular o'zlari birinchi xamlani boshlashadi. Agar allaqachon boshlab bo'lishgan bo'lmasa.
     —Lekin bunday qo'l qovushtirib kutolmaymiz-ku?!
     —Ko'p kutmasak kerak. Sen shoshilma, oldin ular qilgan ishni ko'raylik, kuchlariga baho beraylik. Barcha yigitlarni to'pla. Yaxshilab tayinla, ehtiyot bo'lishsin. Boya aytgan qo'riqchilik tizimini ham bugundan kechiktirma. Bugun elchi bo'lib makonimizgacha kirishdi. Dushman bo'lib kirisholmasin.
     Murod Mardonga qo'ng'iroq qilib, hammani to'plashni buyurdi. Hamma yig'ilgach, Mardon xonaga kirdi.
     —Sulton aka, markazdagi do'konimizni bosishibdi. Hech narsa olinmagan lekin hamma narsa yaroqsiz holga keltirilgan. Qo'riqchilikda turgan ikki yigitni o'ldirib ketishibdi. Birining jasadi shu yerda, ikkinchisiniki yo'q. Ammo atrofda qon dog'lari bor.
     Murod sakrab o'rnidan turib ketdi.
     —Ifloslar! Asosiy daromad keladigan yo'limizni buzishibdi!
     Sulton esa, qattiq g'azablanayotgani sezilib tursa-da, ancha o'zini bosib turardi.
     —Qo'riqchilikda kim turgandi?
    —Ali bilan yangi kelgan bir yigit. Aynan Alining jasadi topilmadi.
    —Hech kim shoshma-shosharlik qilib biror muammo orttirmasin. Nima qilishni o'zim aytaman. Ungacha fursat poylaymiz.
     —Ho'p bo'ladi.
     Mardon chiqib ketib, xonada Sulton va Murod ikkovlari qolishdi. Murod asabiylashib xona ichida u yoqdan bu yoqqa yurar, Sulton esa, bir nuqtaga tikilgancha jim o'tirardi.
     —Sen bunday xotirjamligingni ko'rib, battar tutaqib ketyabman! Nega hech nima qilmay kutamiz?! Nega endi makonlarini aniqlab bora olmas ekanmiz?!
     —Seni tushunaman, Murod, lekin meni ham tushun. Men ham hursand emasman. O'z fursatimizni poylamasdan harakat qilsak, yutmaymiz. Birinchi o'qni ular otishsin.
     —Makonimizga hurmatsizlarcha bostirib kirib o'q tashlab ketishdi, asosiy daromad manbaimizni vayron qilishdi, ikki yigitimizni o'ldirishdi, yana qanday o'qni kutyabsan, Sulton?! Hammamizni kelib otishlarinimi?!
     —Ho'p, nima qilishni istaysan? Mayli, bor, makonlarini aniqla! Kerak bo'lsa barcha yigitlarni to'plab makonlarini bos, keyinchi? Bekorga borimizdan ayrilganimiz qoladi. Hammani to'plab borsak ham, ularning kattasining shaxsiy qo'riqchilariga tenglashsak kerak. Murod, ular Shefga o'xshaganlar emas! Ochiq jangda ularga teng kelolmaymiz. Reja bilan ish yuritish, kerak bo'lsa, hiyla ishlatish kerak.
     —Nahotki, birorta ham nozik joylari bo'lmasa?
     —Nozik joy hammada bo'ladi. Eng kuchlilarning nozik joyi ularning kuchliligida bo'ladi.
     —Biror reja o'yladingmi?
     —Ularga kutmagan taraflaridan kichik, davomli zarbalar berish kerak. Hozircha o'ylaganim faqat havfsizlikni ta'minlash. Yigitlar eng asosiy joylarimizda ikki qavatli himoya tizimi hosil qilishsin. Birinchi qavat mahfiy bo'lsin. Ichkariga o'tib ketgan dushmanga orqadan hujum qilishadi.
     Sulton shularni aytib, xayoliga kelgan fikrdan jonlanib ketdi.
     —Menda reja bor!
     —Qanday reja?
     —Murod, sen bilan biz dushman bo'lsak, mening hamma narsamni bilsang, asosiy nuqtamni himoya qilish uchun bor kuchimni o'sha yerga yo'naltirsam, sen nima qilarding?
     —E'tibordan chetda qolgan kichik nuqtalaringdan bosib kelaverardim.
     —Yasha! Ular ham shunday qilishlariga shubha qilmayman. 5ta eng sara yigitlarni olib qol. Qolgan hamma mebel zavodda ikki, kerak bo'lsa, uch qavatli himoya qurib olsin. O'zlarini kuzatayotganini sezishsa, indashmasin. Shunday harakat qilishsinki, hamma kuchimiz o'sha yerga tashlangandek taassurot uyg'onsin.
     —Agar zavodning o'zini bosishsachi?
     —Bunday qilishadi, deb o'ylamayman. Katta ehtimol bilan, shu yerga kelishsa kerak. Biz shu yerda qolamiz. Bu yerdaligimizni sezishmasa bo'lgani.
     Murod "Yaxshi", deb chiqib ketdi. Deyarli barcha yigitlar bir nechta mashinalarda qo'shni tumandagi ularga qarashli mebel zavodga yo'l olishdi. E'tiborni tortish uchun atay Murodning mashinasini qo'riqlab ketishdi. Choyxona ichidagi barcha chiroqlar o'chirildi. Bu yerda yetti kishi: Sulton, Murod hamda besh nafar eng sara yigitlar qolishdi. Ular yashirin orqa eshikdan chiqishdi va choyxona tashqarisidagi bog'ga joylashib olib kuta boshlashdi.
     —Zavoddagilar bilan aloqa ta'minlanganmi?
     —Ha, biror gap bo'lsa xabar berishadi.
     —Yaxshi. Ulardan ko'nglim to'q, o'zimizning ehtiyotimizni qilishimiz kerak.
     —Aynan bugun hujum qilishlarini qayerdan bilasan?
     —Biz ularga dushmanmiz. Ular kabi kuchli, lekin qo'rqoq odamlar dushmanlari bo'lishini hush ko'riahmaydi. Imkon bo'ldi, deguncha xamla qilishadi. Bugun bo'lmasa, ertaga. Ishqilib, shu yerda sezdirmay kutish— yagona choramiz. Zavoddagi yigitlarga ayt, har yarim soatda vaziyatdan xabardor qilib turishsin.
     Ular shu zaylda dushmanni kuta boshladilar. Vaqt o'tishi nihoyatda qiyinlashib borardi. O'tayotgan har soniya vaqt ularni, garchi, sir boy bermasalarda, umidsizlik sari yaqinlashtirardi. 3-4soatlardan keyin asta tong yorishib kelaboshladi. Murod Sultonga savol nigohi bilan qaradi.
     —Kun yorug'ida qolish— mantiqsizlikning o'zginasi. Ichkariga kiramiz. Rejamiz hali o'zgarmadi, sezdirmay kiringlar.
     Ular birin-ketin yashirin eshik orqali ichkariga kira boshlashdi. Sulton va Murod ofisga, qolganlar boshqa xonaga kirishdi. Bog'dan oxiri kirgan yigit Sultonning huzuriga kirdi.
     —Sulton aka, ichkariga kirayotganimizda qandaydir sharpani sezdim. Adashmasam, bog' ichiga kirib ketdi.
     —Nega darrov aytmading?
     —Adashayotgan bo'lishim ham mumkin edi. Qolaversa, ularni cho'chitib yuborish bizga foyda bo'lmasa kerak, deb o'yladim.
     —Nimaning hisobiga bunday ishonch bilan gapiryabsan? Balki ko'rganingni ham bilib, allaqachon rejamizni kattasiga yetqazgandir?
     —Bunday deb o'ylamayman. Menimcha, rejamizdan avvaldan xabardor bo'lishgan. Bular esa, aftidan, ertaga tunda yana boqqa kirganimizda bizni yo'q qilishmoqchi. Bog' ichiga kirib ketishdi, qo'llarida yegulik solingan xalta bor edi.
     —Bu ifloslar qayerdan bilishdi ekan rejamizni? Sen chiqaver, birozdan keyin yangi rejani eshitasizlar.
     Sulton shu lahzada katta mas'uliyatli ish ustida turganini his qildi. Kichik bir xato ham bu yerdagi hammaning jonini xatarga qo'yishini o'ylardi.
     —Nima qilamiz? Bog' ichiga yurish qilamizmi?
     —Yo'q, ularga rejalarini amalga oshirishlari uchun kichik imkon beramiz. Ko'ramiz, eplasharmikin. Ertaga tunda huddi bugungidek bog' ichiga kiramiz. Farqi— bu safar dushman yashirinib yotgan bog'ga. Shundan kelib chiqib, ehtiyotkorlikni oshirish kerak. Bog' ichiga kirganda katta-kichik yo'q— har birimiz birinchi o'lja bo'lishimiz mumkin. Birortamizga hujum bo'lishi bilan belgi beramiz, hamma o'sha yerga yordamga boradi. Yigitlarga ham rejani o'zim tushuntiraman.
     Sulton Murodga qo'shilib, hovliga chiqdi. Yigitlarga birma bir qarab chiqib, rejani tushuntira boshladi. U shunday ohangda gapirardiki, tinglayotganlarda ham o'ziga ishonch hissi oshib borardi. Bugun tunda bo'ladigan urushda yutib chiqish endi nafaqat Sulton va Murod, balki, bu yerdagi har bir yigitning asosiy maqsadiga aylandi...

Qasos. 4-qism.

     Sulton tuzgan rejasi puxtaligiga ishonchi komil bo'lsa-da, ichida birozgina xavotiri ham yo'q emasdi. U guruh sifatidagi dastlabki urushidayoq mag'lub bo'lishni istamagani, buni haddan tashqari ko'p o'ylayotgani uchun rejani qayta-qayta ko'rib chiqar, yana bir necha favqulodda rejalar ham tuzib qo'yardi. Murodga har ko'zi tushganida "Yigitlarga tayinladingmi?", deb so'rashni kanda qilmasdi. Murod ham buni juda yaxshi tushunar, o'zi ham Sulton bilan deyarli bir xil hislarni boshidan o'tkazayotgandi. Nihoyat, kutilgan o'sha yakshanba kuni keldi. Sulton negadir bugun ancha xotirjam edi. Choyxona xizmatchilarining maxsus kiyimini kiyib olib, bir-ikki notanish mijozlarga xizmat ham qilib ko'rdi. U bugungi ishda g'olib bo'lishiga endi umuman shubha qilmasdi.
     Tushlik vaqti o'sha, Boboy laqabli yigit xabar olgani keldi.
     —E, aka, keling-keling, usta akamlar, qolganlar ko'rinishmaydi?
     —Hozir kelib qolishadi, men o'tib ketayotgandim, bugun ziyofatning quyug'i borligini eslab, ko'rib ketay, kayf-u safoni qayerda qilishimizni, dedim.
     —Zap ish qilibsiz, keling, qolganlar kelgunicha bir piyola choyimiz bor, yoki xonaga kirib turaverasizmi?
     —Yo'q, ketaman,—shunday deb, Sultonni qo'lidan ushlab o'ziga yaqinlashtirib, sekin so'radi—parilar yo'qmi?
     —Ularni aralashtirib nima qilasiz, aka? Qo'ysangizchi.
     —Yo'q bo'lsa, o'zimiz olib kelamiz. Qizlarsiz ziyofat tatirmidi?
     Sulton rejalari buzilib ketishini o'ylab, qancha qaytarishga harakat qilmasin, Boboy deganlari shuncha qattiq turib olar edi. Oxiri "Ho'jayindan baloga qolaman, bizda mumkin emas", deb qutuldi. O'ylashi bo'yicha Murod ho'jayin sifatida o'rtaga tushib, ruxsat bermasligi kerak edi. Lekin qizlar desa, o'zini tomdan tashlashga tayyorligi ko'rinib turgan bu axmoq sira ko'na qolmasdi.
     —Bir kun ming kun emas, pulini ikki barobar beramiz,—deb chiqib ketdi.
     Sulton va Murod u ketgach, bir-birlariga qarab qolishdi. Birinchidan, rejada, hatto, Sulton har ehtimolga qarshi tuzib qo'ygan favqulodda rejalarda ham bu narsa yo'q edi. Ikkinchidan, ishlaridan guvoh qolishi, qolib ham, pul uchun borini sotadigan fohisha qizlar guvoh bo'lib qolishi ularni o'ylantirib qo'ydi. Murodga qolsa, fohishalarni ham qo'lga olib, ularni ham yo'q qilishdan toymasdi. Sulton esa, bunday qilolmasdi. Uning uchun ayol kishiga, hatto, u dushman bo'lsa ham, kuch ishlatish isnod edi. Aksiga olib, yangi reja tuzish uchun ham juda kam vaqtlari qolgandi. Sulton o'ylab, bir qarorga kelib Murodga buyurdi:
     —Militsiyaning formasini topinglar! Ularni formada bosamiz.
     Sulton tabiatan yetakchilik xarakteriga ega edi. So'zini o'tqaza olardi. Bo'lmasa, birovga so'zini o'tqazish uchun kuch ham ishlatmaydi. Shunday ohangda gapirardiki, savollarga o'rin ham qolmasdi. Unga e'tiroz bildirishga faqat Murod jur'at qila olardi. Hozir ham ahunday bo'ldi.
     —Nima deyayotganingni bilasanmi? Qayerdan topamiz?
     —Bilmayman, istasangiz, biror militsionerning uyiga tushing, istasangiz, mahkamaga borib o'sha yerda favqulodda operatsiya o'tkazing, nima qilsangiz ham 2soatda olib keling!
     —Qonunbuzarlarni ushlash uchun qonunni buzamizmi?
     —Murod, meni hech kim tushunmasa ham sen tushunishing kerak. Sen tushunmasang, qolganlardan nima kutay? Endi biz uchun qonuniy-noqonuniy degan gap yo'q! Xaq bor, noxaq bor! Halol bor, xarom bor! Adolat bor, zulm bor! Tanlash imkoniyatimiz faqat shularning o'zi bilan cheklangan. Maqsadimiz qonunni himoya qilish emas, buni bizsiz ham eplaydiganlar bor. Maqsadimiz— jamiyatni, xalqni adolatsizliklardan muhofaza qilish! Biz davlat emasmiz, biz— Millatmiz!
     Murod bu gaplarni eshitib, do'stining oldida hijolat bo'lib jim bo'lib qoldi.
     —Endi ishga kirishinglar, vaqt juda ham oz! Xato qilishga ruxsat yo'q.
     Oradan ikki soatdan oshiqroq vaqt o'tgach, Murod boshliq bir necha yigitlar ishni ortig'i bilan eplab, Sultonning yoniga qaytishdi. Sulton "Barakalla!", deb har birlarining yelkalariga qoqib qo'ygach, rejani tushuntira boshladi.
     —Murod, sening vazifang o'zgarmaydi, xo'jayin sifatida seni tanishgan. Mardon, Umar, Ali, sizlar formani kiyib, belgi berishimizni kutasizlar. Yana bir-ikki sherik qo'shib olinglar, har ehtimolga qarshi. Ular fuqaro kiyimidagi hodim bo'lishadi. Rejaning qolgani o'zimda qoldi. Bir narsani esingizdan chiqarmang. Otishma bo'ladigan bo'lsa, avvalo joningizni ehtiyot qiling, lekin bu qo'rqoqlikka o'xshab qolmasin! Murod sizlarga kimni o'ldirish mumkin emasligini ko'rsatadi. O'shanisi tiriklay kerak, qolganlari bilan ishimiz yo'q. Qani, endi boringlar, Xudo yuzimizni yorug' qilsin!
   Yigitlar chiqib ketishlari bilan choyxona darvozasi oldiga 4ta mashina kelib to'xtadi. Ulardan birida to'rt nafar qiz o'tirishardi. Odatdagidek, avval Boboy tushib, ichkariga kirdi.
     —Keling, aka, kutib ko'zlarimiz to'rt bo'ldi-ku.
     Sulton mashinalarga qarab olib, Boboyga sekin gapirdi.
     —Aka, shu qizlar kelishganiga ko'nglim g'ashroqda. O'zi qizlar aralashgan ish nuqul falokat bilan tugaydi.
     —Sen cho'chima, biz katta odamlarmiz. Bizning falokatimiz yo'q. Biz falokat keltiruvchilarmiz.
     Shunday deb, Boboy go'yoki o'ta bir falsafiy gap aytgandek, gapi o'ziga yoqib ketib miriqib kulib oldi. Keyin tashqariga chiqib, sheriklarini xonaga boshlab kirdi.
     —Aka, qo'riqchi yigitlar ham kirishsa bo'lardi, e'tiborni tortishmagani yaxshi. Alohida boshqa xona ham tayyorlab qo'yganmiz.
     —Yaxshi, ular ham dam olaqolishsin.
     Boboy xotirjamlikka berilib havfsizlikni ham esiga olmay qo'ydi. Barcha "mehmon"lar kirib joylashib, maishatni boshlab yuborishdi. Xizmatchilar ichkariga bemalol qatnab, dasturxon kam-ko'stiga qarab turishdi. Asosan, aroq ustma-ust kirib turardi, bir zumda hammalari shirakayf bo'lib qolishgandi. To'rt qiz xona o'rtasida ehtirosli harakatlar bilan behayo raqsga tushishni boshlab, ularning xayollarini butkul o'g'irlashgan vaqt Sulton Murodga "vaqt bo'ldi!" ma'nosida ishora berdi. O'z navbatida, Murodning ishorasi bilan ko'chaga qaragan xonaning chirog'i ikki marta o'chib yondi. Bu tashqarida fursat poylayotgan "militsiya hodimlari" uchun ishora edi.
     Biroz vaqt o'tgach, militsiya mashinasining sirenasi eshitildi.
     Yig'ilganlar, ayniqsa, Shefning hushi boshidan uchib, kayfi bir zumda tarqab ketdi.
     —Nimlar bo'lyapti?! Bu militsiyaning nima ishi bor bu yerda.
     —Aka, qizlar haqida kimdir xabar bergan ko'rinadi, shunga qarshi. Sizlarku, qutulib ketasizlar, bizga jabr endi. Sizlar shu yerda kutib turinglar men hozir.
     Sulton tashqariga chiqqach, bir daqiqa ham o'tmay, militsionerlar qurol o'qtalib xonaga kirib kelishdi.
     —Joyingizdan qimirlamang!
    —O'rtoq komandir, biz dam olib o'tiribmiz, nega tinchimizni buzyabsizlar?
     —Ovozingni o'chir! Savolni biz beramiz! Qo'lga oling hammasini!
     —Xaqqingiz yo'q! Qaysi qonunni buzibmizki, qo'lga olasizlar?!
     —Bu yerda qo'shmachilik bilan shug'ullanilishi qonun buzilishi emasmi?
     —Unda choyxona egalarini bosinglar! Biz oddiy mijozmiz xolos! Taklif qilishdi, yo'q demadik.
     —Qolganini mahkamada gaplashamiz! Olib chiqing hammasini!
     To'rt qiz olib chiqib ketilgach, xonaga Sulton kirib keldi
     —Qaysi qonunni buzdik, deb so'rayabsanmi? O'zi qanday qonun haqida gapiryabsan?! Sen uchun qonun faqat huquqmi? Majburiyatga kelganda ahamiyatsizmi?
     Shef hang-u mang bo'lib qoldi.
     —Iflos! Kimsan?! Kimga ishlaysan?
     —Men Millatman! Hech kimga ishlamayman! Ishim sendek bezorilarning dumini tugish!
     —Bizni tuzoqqa tushiradigan kuch yo'q! Otinglar hammasini!
     Xonada kichik otishma boshlanib ketdi. Lekin Shefning yigitlaridan faqat bir necha kishi qolgan, boshqalarning qo'li allaqachon qayrilib, kishan solinayotgandi. Shuning uchun uzoq davom etmagan otishma ular tarafdan uch kishi o'lishi bilan tugadi.
     —Boboy! Tashqaridagi yigitlar qani?!
     Xonaga Murod kirib kelib, Sultonga "hammasi joyida", ishorasini qildi. 
     —Baqir-chaqir qilma! Yoningda hech kiming qolmadi. Endi ko'ramiz, orqangda kim bor ekan.
     —Orqamdagilar avlodlaring bilan yo'q qilib yuborishadi! Bittang ham tirik qolmaysan!
     —Kim o'lib kim qolishini ko'ramiz. Afsus, sen ko'rolmaysan-da,—Sulton shunday deb, yigitlariga buyurdi,—olib chiqinglar hammasini!
     Hammalari chiqib ketgach, Murod ikki yigit bilan qaytib kirdi.
     —Hammayoqni tozalab, tartibga keltirib qo'yinglar.
     —Qizlarni nima qilaylik?
     —Men sizlarga tozalab qo'yinglar, dedim. Ular ham ifloslikning bir ko'rinishlari, aslida.
     Murod xonaga kirganida Sulton bamaylixotir choy ichib o'tirardi.
     —Ularni nima qilmoqchisan?
     —So'roq qilib, keyin yo'q qilamiz.
     —Yaxshi, faqat bu yerda emas. O'q ovozini eshitishgan. Istalgan payt bu yerni militsiya bosishi mumkin.
     —Ma'qul, unda boshqa joy top. Bu yaramasni o'zim so'roq qilaman. Ha, aytgancha, bir diktofon ham bo'lsin. Nozimning xotini bu ablahning iqrorini eshitishi kerak.
     Soat tungi 1dan o'tganda boshqa joyga ketishdi. Choyxona huvillab qoldi. Hech kim bu yerda bir necha soat oldin otishma bo'lganligiga ishonmasdi. Mabodo militsiya kelgan taqdirda ham, tashqarining o'zidanoq "noto'g'ri ma'lumot berishibdi"  deb qaytib ketishi hech gap emasdi.
     Tergov Murodning taklifi bilan mahalla tashqarisidagi tashlandiq bino ichida bo'ladigan bo'ldi. Bir zumda Shefning qo'l-oyog'i bog'lanib, katta xona o'rtasidagi stulga o'tqizib qo'yildi. Hamma narsa tayyor, faqat Sulton va Murod kelishi qolgan edi. Ular kelgach, tergov ham darrov boshlandi.
     —Ho'sh, Shef, bir boshdan gapirchi, Nozimni nega o'ldirding? Avvalo aytib qo'yay, gapirsang oson o'lasan. Bo'lmasa, o'limingni so'rab yalinasan! Senda o'liming oldidan hammasini aytib, gunohlaringni yengillatish imkoni bor!
     —Men hech narsani bilmayman. Nozim deganingni ham taniayman!
     Murod ishora bergandi, yigitlardan biri Shefning yuziga o'xshatib musht tushirdi.
     —Bu eng yumshoq muomalamiz, bilib qo'y. Odamga o'xshab gapir!
     —O'ldirib yuborsang ham tanimayman. Menga buyruq berishdi, bajardim. Bu atroflarni mendan yaxshi biladigan yo'qligi uchun menga berishdi.
     —Kim berdi?
     —Bilmayman. Bir kuni chaqirishdi, suratini ko'rsatishdi, o'lsin, deyishdi.
     —Qayerga chaqirishdi?
     —Ko'zim bog'langan edi. Hech narsa bilmayman. Senga birgina yordamim tegishi mumkin. Shu kunlarda navbatdagi buyruq chiqishini bildirishgandi. Men bilan aloqaga chiqishlari kerak. Qo'yib yuborsang, bu safar hushyorroq bo'lub, joylarini bilib olaman.
     —Afsus, sen o'lmasligi ayb bo'lgan bir kishisan. Sening tirigingdan o'liging bizni ko'proq manzilga yaqinlashtiradi.
     Sulton shunday deb, beliga qistirilgan to'pponchani chiqarib, Shefga to'g'riladi. Xona ichi bir lahza yorishib, o'q ovozi jaranglab ketdi.
     —Murod, buning jasadini Nozim topilgan joyga olib borib tashla. Yigitlar o'sha atrofni sezdirmay kuzatuvga olishsin. Kattalari kuchli bo'lsa, ishoramizni tushunib, qarshimizga chiqishadi...